نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.
سؤال 1ـ توانمندى كودكان در سنین مختلف براى نقاشى كردن در چه حدى است؟
كودك از 1 سالگى شروع به خط خطى كردن مىكند و در 1/5 سالگى خطوط مستقیم و دایرهوار و فنرى شكل مىكشد كه شبیه دایره است.
حدود 2/5 سالگى با استفاده از یك گردى، آدمكى را رسم مىكند كه به آنها دو میله (دو پا) و غالبا دو میله دیگر (دستها) متصل است و در 4 سالگى براى آن، چشم و دهان و ناف هم مىگذارد.
حدود 5 سالگى به بعد، گردى دومى را به آن شكل مىافزاید كه بازوهایى بدان متصلند. در این سن مىتواند جزئیات چهره را به اندازه كافى در نقاشىهایش مشخص كند؛ اما قادر به كشیدن چهره به صورت نیمرخ نیست. او از 5 سالگى به بعد به تدریج از شكلهاى هندسى دیگر مثل مربع، مثلث، لوزى و شكلهاى پیچیدهتر در نقاشىهایش استفاده مىكند.
در 6 سالگى بدن كامل و داراى مفاصل را رسم مىكند.
براساس پژوهشها، اكثر كودكان در 8 تا 12 سالگى نقاشى را كنار مىگذارند.
سؤال 2ـ چگونه مىتوانیم با استفاده از نقاشىهاى كودكان به احساسات و هیجانات آنان پى ببریم؟
نقاشى كودك، یكى از بهترین راههایى است كه مىتوان از طریق آن به عمیقترین احساسات، رؤیاها، آرزوها و هیجانات او پى برد؛ زیرا افزون بر سرگرمى و نوعى بازى، وسیلهاى براى انتقال پیام است و مطالبى را كه در دل دارد و نمىتواند یا نمىخواهد با زبان خود بگوید، با نقاشى منتقل مىسازد.
فشار كودك بر نوك مداد و برعكس، چگونگى ترسیم خطها، خط خوردگى، استفاده از رنگها، فقدان رنگ در قسمتى یا تمام نقاشى، كوچك و بزرگ بودن نقاشى، استفاده از تمام فضاى صفحه یا استفاده از گوشه آن، حتى استفاده از فضاهاى مختلف (بالا، پایین، چپ و راست)، الفبایى براى بیان دنیاى هیجانى و احساسى، مشكلات عاطفى، شخصیت و تعارضهاى عمیق او هستند.
از طریق نقاشى كودك مىتوان به دغدغههاى او (تبعیض، مقایسه، تنبیه بدنى، نامهربانى و بىتوجهى والدین، احساس گناه، خودكمبینى، خودبزرگبینى، ترس، نفرت از جنس خود، حسادت به فرزند دوم یا خواهر و برادر) پى برد.
این ابزار، امروزه آنقدر اهمیت یافته كه با استفاده از آن، افزون بر شخصیت كودك، میزان هوش او را نیز مىتوان دریافت. با استفاده از تستهاى نقاشى از جمله تست ترسیم خانواده و تست گودیناف (GOODENOUGH) كه به تست «آدمك» معروف است مىتوان به این نتایج رسید.
سؤال 3ـ نقاشى كودكان چه مفهومى دارد و والدین چگونه مىتوانند به این مفاهیم پى ببرند؟
نكات گوناگونى در نقاشى كودك وجود دارد كه مىتواند مفهوم خاصى داشته باشد. با آگاهى از این نكات، شما پدر یا مادر گرامى مىتوانید تا حدودى با مفاهیم نقاشى فرزندتان آشنا شوید و در صورت مشاهده نكتهاى نگران كننده، با روانشناس بالینى یا مشاور آگاه ارتباط برقرار كنید و اطلاعات دقیقترى را به دست آورید.
مشاور یا روانشناس بالینى با توجه به ویژگىهاى نقاشىها و محتواى آنها و نیز براساس توضیحات كودك درباره نقاشى خود و رفتارهاى او به نتایج دقیقترى مىرسد.
در اینجا به برخى از این مفاهیم اشاره مىشود:
مفاهیم خطوط:
خطوط كمرنگ، از یك سو ظرافت احساسات و معنویت را نشان مىدهد، و از سوى دیگر غالبا بیان كننده كمرویى، اضطراب و پریشانى است.
خطوط پر رنگ، نشانه خشونت و گاهى واكنش در برابر ترس از ناتوانى، اضطراب و پریشانى است.
خطوط معمول، امنیت و سازگارى را نشان مىدهد.
خط خطى كردن چهرهاى كه كشیده، به معناى محو عامل ترس است.
مفاهیم شكلها:
كشیدن آدمك كوچك كه به طور معمول در گوشه كنار كاغذ ترسیم مىشود، به معناى كمرویى، و چشمهاى درشت (دایرههاى بزرگ) كه وسط آنها نقطه گذاشته مىشود، بیانگر ترس كودك است.
حذف برادر یا خواهر در نقاشى به معناى حسادت به آنها است.
مفاهیم رنگها:
استفاده از رنگهاى سیاه و تیره، به معناى ترس، اضطراب و غمگینى و ناامیدى است. رنگ خاكسترى، رنگى خنثاست و چیزى را بیان نمىكند.
رنگ قهوهاى به معناى مقابله با فشار والدین براى نظافت است.
بنفش به معناى تمایل به چیزهاى مخالف و استفاده زیاد از آن، نشانه اضطراب است.
رنگ آبى، صلح و آرامش و تسلیم و درونگرایى را بیان مىكند.
سبز نشانه نیاز به جلب توجه و میل به محبوبیت، گرایش به ارتباط، و پایدارى و سرسختى است.
قرمز، نیاز به حركت و برونگرایى و عمل را نشان مىدهد.
زرد نشانه شادى و خوشبینى و میل به مشاركت است.
پرتقالى نشانه نشاط و پویایى و میل به كامیابى است.
رنگ صورتى، صلح و تعادل را نشان مىدهد.
استفاده از 1 یا 2 رنگ، نشانه گوشهگیرى و انزوا و استفاده از 5 رنگ، نشانه سازگارى است.
فقدان رنگ در قسمتى یا تمام نقاشى مىتواند گویاى خلأ عاطفى یا دلیلى بر گرایشهاى ضد اجتماعى باشد.
مفاهیم فضاها:
استفاده از فضاهاى مختلف صفحه نیز مىتواند مفاهیم ویژهاى داشته باشد.
استفاده از بالاى صفحه، به معناى آرمانگرایى و رؤیاپردازى؛ استفاده از پایین صفحه، به معناى افسردگى؛ استفاده از چپ، بازگشت به كودكى (واپس روى)، و استفاده از قسمت راست صفحه به معناى نگاه به آینده است.
توجه داشته باشید كه نشانههاى پیش گفته هیچ یك واقع نمایى دقیق ندارد و فقط مىتواند قرینهاى بر وجود نشانهها باشد.
سؤال 4ـ فرزند 5 سالهام علاقه فراوانى به نقاشى دارد. براى شكوفایى استعداد او چه كنم؟
این سن، بهترین سن شكوفایى استعدادهاى هنرى كودكان است؛ زیرا خلاقیت هنرى در آنان از 5 سالگى به بعد شكوفا مىشود.
براى شكوفایى این استعداد به نكات ذیل توجه كنید:
تا پیش از ورود به مدرسه:
1. ارتباط او را با كانون پرورش فكرى كودكان و نوجوانان برقرار سازید؛
2. تحسین و تشویق، مهمترین عامل شكوفایى استعداد او است و یكى از بهترین تشویقها این است كه نقاشىهایش را بر دیوار اتاقش یا قسمتى از منزل نصب، و نقاشىهاى بهترش را به تدریج جایگزین كنید. اگر برخى از نقاشىهاى بهترش را قاب بگیرید، تأثیر بیشترى دارد؛
3. او را ترغیب كنید تا خاطرات خود را در یك دفتر نقاشى، نقاشى كند؛
4. اگر خودتان نیز نقاشى كنید، در پشتكار او مؤثرتر خواهد بود. گاهى به اتفاق فرزندتان درباره موضوعى نقاشى كنید؛ یعنى نوعى مكالمه تصویرى داشته باشید؛
5. در حال حاضر از نقاشىهایش انتقاد نكنید؛ حتى اگر خطوطى بىمعنا و مفهوم رسم كند. نقاشى او را با دیگر همسالانش مقایسه نكنید؛
6. اجازه دهید آزادانه نقاشى كند. اصرار شما بر نقاشى درباره یك موضوع خاص ممكن است اشتیاق او را به نقاشى از بین ببرد. او را در انتخاب رنگها نیز آزاد بگذارید.
با ورود به مدرسه:
1. او را در كلاسهاى رسمى نقاشى ثبتنام كنید؛
2. محل مناسبى را در منزل به نقاشى كردن او اختصاص دهید؛
3. امكانات لازم را براى این كار فراهم آورید. تهیه سه پایه نقاشى با محفظهاى براى نگهدارى وسایل مربوط به آن، میزى مناسب، مدادهاى رنگى مرغوب، مداد شمعى، آبرنگ، گچهاى رنگى، پاستل، كاغذ و مقوا در ابعاد مختلف، خمیربازى براى نقاشى كلاژ (تكه چسبانى با پارچه، كاغذ، چوب، خمیر و...) در شكوفایى استعداد او بسیار مؤثر است؛
4. ارتباط او را با طبیعت بیشتر كنید. لمس طبیعت (درخت، گل، آب و...) در ترسیم گویاتر آنها مؤثر خواهد بود؛
5. بازدید از نمایشگاههاى نقاشى و موزهها و دیدار نقاشان ماهر، علاقه او را به نقاشى بیشتر مىكند.
_____________________________
منبع:
نسیم مهر جلد 3، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی
بلوفه
welcometo ول کام تو
یاتوک
کدنیمز: پیکچرز-codenames: pictures
cv ویرگول
واردا
چمنزار
imhotep
شارلاتان های کوئد لینبورگ
مانیلا
پرندگان کوچک آواز خوان
آفتافل - فرار از جهنم
معامله با شیطان
مافیا
سناریو پدر خوانده
مافیا کلاسیک
اربابان وحشت
خرس ها و تخس ها
ژاندارمری
خرابکار
